Funda'nın Yorumları: Makale ve Görselleri

MAKALE VE GÖRSELLERİ

CERCİS İKİEL MAKALESİ

COĞRAFİ KONUM

Türkiye,Kuzey Yarımküre de 35 derece 40’ 42 derece 06’ kuzey paralelleri ile 25 derece 40’ 44 derece 48’ doğu meridyenleri arasında yer alır.

Eski dünyayı oluşturan

Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarının merkezine yakın bir yerde bulunan Türkiye toprakları Atlas Okyanusu’nun bir kolu olan Akdeniz ile ona bağlı Ege Denizi,

Marmara Denizi ve Karadeniz ile çevrili olup iki yarım adadan oluşur.

Karadeniz ile Akdeniz arasında geçişi sağlayan İstanbul Boğazı, Marmara Denizi ve Çanakkale Boğazı Türkiye toprakları içerisinde kalan önemli bir su yolu olmalarının yanı sıra Asya ve Avrupa Kıtalarının ayıran tabi bir sınır olarak da kabul edilir.

SINIRLAR

Sınırları çok uzun ve farklı özellikler gösteren Türkiye’nin kara sınırları 2753km.Deniz sınırları ise 5800km.nin üzerindedir.

Y mmmmanı sıraYHDF

FGG

Yunanistan sınırı; Bulgaristan sınırının bittiği yerden başlayıp Ege Denizi’ne kadar Meriç nehrinin talveg çizgisini izler.

Fiziki Coğrafya Özellikleri

Yer Şekilleri

Bu durum alçak ovaların az buna karşılık yüksek yaylaların geniş yer tuttuğu blok halinde yükselmiş bir arazi yapısını ortaya koymaktadır

Türkiye’de yükselti ve eğim değerlerinin fazlalığı Anadolu’nun orojenik ve epirojenik olaylarla yükselmesi, volkanizma sonucunda çıkan önemli oranda magmanın kabuk üzerine eklenmesi, Akdeniz ve Karadeniz’in tabanlarının alçalmaya uğraması ile ilgilidir.

Menderes Masifinin radyometrik yöntemlerle yapılan yaş tayinlerine göre 500 milyon yıllık bir evrimin sonucudur.

Afrika-Arabistan plakasının kuzeye doğru yer değiştirmesi ile Tetis jeosenklinali içerisinde bulunan muhtelif safhalarda kıvrılması neticesinde Türkiye topraklarının jeolojik iskeletini oluşturan orografik birimler meydana gelmiştir.

Orta miyosende başlayarak büyük ölçüde artan kompresyonel kuvvetlerin etkisi ile bu olgun relief, düşey ve yanal atılımlı faylar ile kırılmış, blok hareketleri gerçekleşmiş kubbeleşme biçiminde yükselerek Anadolu yeniden canlı bir aşınım alanı haline gelmiştir.

Bu dönemde kompresyonel kuvvetlerin etkisi ile yer kabuğunun kırılması ve blokların birbirine göre yer değiştirmesi ile transform faylar ve bu faylar boyunca oluk biçimli vadiler oluşmuştur.

Türkiyede yer şekillerinin oluşturan ana birimler; dağlık alanlar, ova ve havzalar, plato ve yaylalar, karst topografyası, glasyal şekiller ile tabakalı yapılar üzerindeki topografya şekillerinden meydana gelmektedir.

DAĞLIK ALANLAR

Türkiyede dağlık alanlar genel olarak batı-doğu doğrultusunda uzayan sıralar halinde bulunmakla beraber bazen tek dağlar halinde de bulunmaktadır. Oluşumlarında orojenik ve volkanik hareketler ile faylanmalar etkilidir.

İzmit körfezi ile gemlik körfezi

FAYLANMA İLE OLUŞMUŞ DAĞLAR

Ege Bölgesinde kabaca kıyıya dik olarak uzanan Bozdağlar,Aydın Dağları,Menteşe Dağlarıdır.

VOLKANİK DAĞLAR

Türkiyede daha önceki jeolojik zamanlara ait volkan topografyası zamanla aşınarak silinmiş veya çok aşınmış durumda olmasına rağmen Neojen LV. Zamana ait volkanik relief daha belirgindir.

OVALAR

TEKTONİK OVALAR

Sübsidant özellikteki ovalar-havzalar;Türkiyede bu özellikleri gösteren ve ova niteliğinde birkaç sübsidant havza bulunur bunlar;Ergene havzası,Tuz gölü havzası ve kısmen Balıkesir havzasıdır.

Alüvyal dolgulu çöküntü ovaları;genellikle büyüklü küçüklü kırık çizgileri boyunca sıralanmış çöküntü alanlardır.

Flüviyal kökenli ovalar;akarsu boyu ovaları ve dağ eteği ovalarından oluşur.Pamukova,Orhaneli,Osmancık,Çal-Çivril,Tercan ovası Pazarören,Pınarbaşı,Gevar ovaları.

Karstik kökenli ovalar;bu ovaların esasını polye ve uvala gibi büyük karstik çukurların tabanları oluşturur.

PLATO VE YAYLALAR

Karst Topografyası

Mikro karstik şekillerden lapya adı verilen oluk ve kanalcık biçimindeki yarıntıların çok çeşitli örnekleri Türkiye’deki karstik arazilerde görülür.Yüzeydeki suları yer altına nakleden düdenlere Batı Toroslarda ve İç Anadolu’da rastlanır.Kimyasal aşınım ve çökme ile oluşan dolinler kapalı depresyonlar olup ülkemizdeki karstik alanlarda yaygındır.

Karstlaşmanın etkili olduğu arazilerde yer altı drenajına bağlı olarak gelişen tüneller,köprüler,mağaralar ve karstik vadilerde bulunur.

Karstik birikme şekillerinden travertenler ve traverten konileri yer altı suları içerisindeki kalsiyum karbonatın yüzeyde birikmesi ile oluşurlar.

GLASYAL ŞEKİLLER

Ağrı dağında takke buzulu gelişmiş olup dağın krater çukurluğundan beslenen 10 kadar buzul dili bulunur.

Bu duruma bağlı olarak sirkler,tekne vadiler, hörgüç kayalar gibi buzul aşındırma şekilleri ve moren depoları gibi biriktirme şekilleri gelişmiştir.

TABAKALI YAPILAR ÜZERİNDEKİ TOPOGRAFYA ŞEKİLLERİ

Tortul tabakaların yatay,manokinal,kıvrımlı kırıklı olmasıve aşınmaya karşı direnci farklı tabakalardan meydana gelmesi topografyanın gelişmesinde önemli rol oynar.Türkiye’deki yatay yapı üzerindeki topografya şekilleri;Banaz çayı havzası,Meraküm yaylası….

TÜRKİYE’Yİ ÇEVRELEYEN DENİZLER VE KIYILARIN JEOMORFOLOJİSİ

KARADENİZ:

MARMARA DENİZİ:

Kapıdağ yarımadası bir tombolo olup batısında plajlar bulunur.

EGE DENİZİ: Ege Denizi’nin Anadolu yarımadası açıklarında yer alan adaları ise Anadolu kütlesine ait kıta sahanlığı üzerinde yer alır. Bunlar Gökçeada, Limni, Sakız, Sisam ve on iki adalardır.

AKDENİZ: Antalya çevresinde travertenlerin oluşturduğu yüksek ve falezli kıyılar, Göksu Manavgat arasında alçak ve alüvyal kıyılar, Alanya-Gazipaşa arasında yüksek kıyılar, Silifke’ye kadar yüksek ancak yer yer küçük plajların yer aldığı kıyılar, Silifke-Mersin arasında rialı kıyılar, Seyhan ve Ceyhan’ın denize döküldüğü alanlarda lagün ve kıyı okların yer aldığı, İskenderun körfezi boyunca plajı ve alçak kıyılar görülür.

İklim

Türkiye bulunduğu coğrafi konuma bağlı olarak subtroikal kuşakta, akdeniz makroklima tipinin içerisindedir. Bu alanda makroiklim koşullarını akdeniz havzasında egemen olan genel atmosfer sirkülasyonu ve yıl içerisindeki değişimleri belirler.

Kış mevsiminde akdeniz çevresine nazaran bir alçak basınç alanı haline geçer. azor yüksek basıncının güneye kayması, ortadoğu ve aprupa üzerinde termik nedenlerle basıncın yükselmesi, kutbi ve tropikal hava kütlelerin akdenize yönelmesine neden olur.

Akdeniz İklimi

Karadeniz İklimi

Marmara İklimi

Karasal İklim

Akarsu ve Göller

Göller yöresi, Akarçay, Konya, Tuz gölü, Van gölü havzaları kapalı havza, sularını denize gönderen diğer akarsu havzalarımız ise açık havzalar durumundadır.

Yeraltı suyu
Yüzeyden sızan suların geçirimsiz bir tabaka üzerinde bulunan çatlaklı, boşluklu tabakalarda birikmesi ile oluşur.

Kaynaklar
yeraltı suyunun yüzeye çıkması ile oluşan kaynaklar bakımından Türkiye zengindir.

Göller

ülkemiz oluşumlarına göre son derece çeşitli göllere sahip bulunur. bu nedenle su kalitesi yönünden farklı özelliklere sahiptir.

Eğirdir Gölü- Isparta

kireç taşlarının erimesiyle oluşan karstik göller, volkan bacalarının ağzından oluşan krater ve volkanların tepe kısmının çökmesiyle oluşan kaldera ve volkanik patlama çukurlarının sularla dolmasıyla meydana gelmesiyle oluşan tektonik göller

Bitkiler

türkiye bitkileri açısından dünyada en zengin ülkelerin başında gelmektedir. bu zenginliğin başlıca sebeplerişu şekilde belirtilebilir; iklim farklılıkları, topografi çeşitlilikler jeolojik ve jeomorfolojik çeşitlilikler deniz göl akarsu değişik su ortamı çeşitl,l,kleri, 0-5000 m arasında değişen yükselti farklılıkları üç değişik bitki coğrafyasının birleştiği yerde bulunması anadolunun doğusu ve batısı arasında ekolojik farklılıkların bulunması ve bunun floristik farklılıkların yansımasıdır.

Karadeniz Bitki Coğrafyası Bölgesi
Çalı kuşağı
kıyıdan bir kaç yüz metre yüksekliğe kadar olan sahada orman örtüsünün tahrib edilmesiyle oluşmuştur.